Podwyżki cen prądu zależą w głównej mierze od kosztu jej wytworzenia przez elektrownię oraz ceny energii na rynkach hurtowych. Energia elektryczna produkowana w polskich elektrowniach pochodzi z:

Prawie 90% udziału w produkcji mają elektrownie bazujące na źródłach nieodnawialnych, opartych na importowanych surowcach energetycznych. Jak wiadomo, w wyniku napięć politycznych spowodowanych przez rosyjską inwazję na Ukrainę, wiele krajów europejskich – w tym Polska – wprowadziły zakaz importu rosyjskich surowców. Fakt, że obejmuje on również węgiel i gaz powoduje, że surowce muszą być importowane z alternatywnych, niejednokrotnie bardziej kosztownych, źródeł. Powoduje to rzecz jasna, że rosną koszty funkcjonowania elektrowni, a to wpływa na hurtową cenę energii.

Podwyżki cen prądu wynikają m.in. z uzależnienia energetycznego od węgla

Ostatecznie przedsiębiorstwo energetyczne dąży do obciążenia podwyżką o finalnego klienta. W efekcie osoby, które ogrzewały dom prądem zaczęły szukać alternatywnych sposobów korzystających z energii odnawialnej. W taki sposób szybko zaczęły zyskiwać na popularności powietrzne pompy ciepła.

Na cenę prądu sprzedawanego klientowi indywidualnemu składają się cena energii elektrycznej oraz cena jej dystrybucji, innymi słowy dostarczenia prądu do naszego domu. Cena samej energii, jak i jej dystrybucji wahają się w zależności od regionu Polski i działającego tam dystrybutora. Pomimo nieznacznych różnic, można przyjąć, że przeciętna cena 1 kWh energii elektrycznej w Polsce w 2022 roku wynosiła 0,66 zł brutto.

Czytając rachunek za energię elektryczną możesz zobaczyć, jak wiele opłat składa się na koszty dystrybucyjne. Są to m.in. opłata sieciowa zmienna, opłata sieciowa stała, opłata jakościowa, stawka abonamentu, opłata przejściowa, opłata OZE, opłata kogeneracyjna i mocowa. Tak wiele opłat sprawia, że ostatecznie stanowią one w sumie nawet 40-45% kosztu sprzedawanej nam energii.

Na przestrzeni 2022 roku podwyżki cen prądu na rynku hurtowym wyniosły nawet kilkaset procent. Wzrost średnich cen brutto prądu w 2022 roku w porównaniu do roku poprzedniego to ok. 5% (z 0,63 zł na 0,66 zł). Dlaczego więc za prąd nie płacą kilkukrotnie więcej również odbiorcy indywidualni? Odpowiada za to przede wszystkim ochrona taryfowa. Dzięki niej spółki energetyczne nie mają pełnej dowolności w kształtowaniu polityki cenowej. Chcąc zmienić taryfę dla klienta indywidualnego muszą one uzyskać zgodę Urzędu Ochrony Energetyki. Ten zaś daje sobie możliwość ograniczenia wzrostu do poziomu, który uzna za właściwy.

Należy pamiętać, że w lipcu 2022 roku Sejm przyjął ustawę, na mocy której ochrona taryfowa została przedłużona do 2027 roku. Oznacza, to że spółki będą zobowiązane wyznaczać ceny w porozumieniu z URE co najmniej do tego właśnie czasu. Należy pamiętać, że ustawa pozwoliła na kilka skutecznych interwencji URE w zakresie cen energii w ostatnich latach. Ochrona ta ma więc charakter rzeczywisty.

Drugim istotnym elementem, który ogranicza wzrost cen energii elektrycznej tzw. zamrożenie cen prądu. Zasada ta jest szczególnie ważna w 2023 roku, bo na mocy przyjętej ustawy ceny energii elektrycznej została ograniczona do 693 zł za MWh. Należy jednak pamiętać, że ograniczenie to dotyczy ceny netto i nie obejmuje opłat dystrybucyjnych, więc ostateczna cena brutto za jednostkę może być sporo wyższa od tej w 2022 roku.

Należy pamiętać, że powyższe działanie osłonowe dotyczy stawek netto. Początkiem 2022 roku stawka VAT na energię elektryczną została obniżona do 5% w ramach wprowadzonej przez rząd Tarczy Antyinflacyjnej. Począwszy od 1 stycznia 2023 roku stawka VAT na sprzedaż energii powróciła do pierwotnego poziomu 23%. W efekcie nawet pomimo zamrożenia stawek, podwyżki cen prądu odczują w 2023 wszyscy konsumenci.

Przyjmuje się, że realna stawka brutto za 1 kWh energii elektrycznej w 2023 wyniesie średnio:

W przypadku przekroczenia 2000, 2600 lub 3000 kWh rocznego zużycia prądu cena brutto wyniesie zatem o ponad 92% w odniesieniu do poziomów z 2022 roku.

Średnie ceny hurtowe energii elektrycznej rosły niemal przez cały 2022 rok. Przełom 2022 i 2023 pokazuje pewną stabilizację cen, natomiast analitycy nie są pewni tego, czy można to uznać za trend długoterminowy. Z tego też powodu trudno oszacować prawdopodobieństwo wzrostu cen energii w kolejnych latach.

Z drugiej strony należy pamiętać o wdrożonych działaniach osłonowych, preferencyjnych taryfach i zamrożeniach stawek. Tego rodzaju działania nie będą mogły być kontynuowane w długiej perspektywie, bo nie rzecz jasna najprawdopodobniej nie będzie na to stać budżetu Państwa. Stopniowe odblokowywanie taryf i odmrażanie ustawowych limitów z dużym prawdopodobieństwem spowoduje kontynuację trendu wzrostowego ceny energii dla odbiorcy końcowego. Biorąc to pod uwagę, warto sięgnąć po kalkulator i oszacować opłacalność montażu instalacji fotowoltaicznej nawet po zmianie systemu rozliczeń nadprodukcji energii.

Decydując się na ekologiczne rozwiązanie należy pamiętać o programach „Ciepłe Powietrze” i „Moje Ciepło”, które dają możliwość uzyskania dofinansowania do pomp ciepła i realizacji inwestycji przy mniejszym obciążeniu finansowym. Warto poczytać również o zasadach ulgi termomodernizacyjnej, która daje możliwość odliczenia wydatków na montaż ekologicznych rozwiązań od podatku dochodowego.