Dlaczego ceny gazu rosną? Wyjaśniamy
Od czego zależą ceny gazu?
Ceny gazu zależą w głównej mierze od źródeł pozyskania surowca i poziomu dywersyfikacji tych źródeł. Dywersyfikacja pozwala wszak na uniezależnienie się od źródła, które staje się z biegiem czasu droższe na rzecz takich, które oferują niższe ceny. Analizę powodów rosnących cen gazu należy zatem zacząć od sprawdzenia, z jakich źródeł korzysta Polska przy zaopatrywaniu się w ten surowiec.
W okresie 2021 roku gaz importowany przez spółkę PGNiG pochodził z:
- importu z Rosji – zaimportowana w ramach kontraktu jamalskiego ilość gazu wyniosła w tym przypadku 9,9 mld m3
- importu przez terminal LNG – zaimportowana przez oddany do użytku w 2015 roku gazoport w Świnoujściu wyniosła 3,0 mld m3
- importu z krajów zachodnich i południowych – zaimportowana z ilość gazu z tych źródeł wyniosła łącznie 2,3 mld m3
- produkcji krajowej – łączna objętość gazu wydobyta w tym okresie ze złóż na terenie naszego kraju to 3,7 mld m3
Należy pamiętać, że na przestrzeni lat źródła gazu sprzedawanego przez PGNiG ulegają rzeczywistej dywersyfikacji. Wszak jeszcze w 2014 roku sprzedawany gaz pochodził poza własnym wydobyciem jedynie z wschodu i południa, w tym w zdecydowanej większości z Rosji. W rezultacie uruchomienia w 2022 gazociągu Baltic Pipe, aktualnie gaz płynie do nas aktualnie również z Norwegii.
Ceny gazu w 2022
Jak wiadomo ceny gazu w 2022 roku zaczęły znacząco rosnąć. Często stosowanym wyznacznikiem cen gazu w różnego rodzaju publikacjach i artykułach są notowania w holenderskim hubie gazowym TTF. To największy hub na terenie Europy, dlatego osiągane w jego ramach ceny stanowią punkt odniesienia na terenie całego kontynentu. Ceny surowca zmieniały się tam w trakcie 2022 roku bardzo dynamicznie:
- w dniu 31 grudnia 2021 roku cena 1 MWh wynosiła ok. 65 Euro
- w dniu 24 lutego 2022 roku (dniu rozpoczęcia inwazji Rosji na Ukrainę) cena 1 MWh wynosiła już ok. 129 Euro (prawie dwa razy więcej)
- w dniu 26 sierpnia 2022 roku (dniu najwyższego poziomu notowań) cena 1 Mwh osiągnęła poziom ok. 350 Euro (prawie 6 razy więcej niż na początku roku)
- w dniu 25 listopada 2022 roku (najnowsza znana cena na dzień pisania tego artykułu) wyniosła z powrotem ok. 124 Euro
Jak widać ceny surowca rosną wręcz horrendalnie, a dynamiki zmian notowań w czasie nie da się porównać do lat poprzednich. Dlaczego zatem konsumencki nie płacą za gaz w 2022 roku kilkukrotnie więcej? Należy pamiętać, że ceny sprzedaży gazu w Polsce odbiorcom indywidualnym są taryfikowane. Będzie tak co najmniej do 2027 roku, bowiem do tego też czasu została przedłużona ustawa nakładająca na sprzedawców obowiązek zatwierdzania taryf w Urzędzie Regulacji Energetyki.
Prognozy cen gazu na 2023 rok
Biorąc pod uwagę poziom inflacji i ryzyko wejścia gospodarki w etap pogłębionej recesji, wiele osób zastanawia się, jakie będą ceny gazu w 2023. Odpowiedź zależy od rodzaju końcowego odbiorcy gazu:
- w przypadku przedsiębiorców ceny gazu nie podlegają taryfikacji, dlatego sprzedawcy surowca mogą kształtować jego ceny w zasadzie w dowolny sposób. W tym przypadku zmienność cen będzie zapewne odzwierciedlać aktualne ceny na rynku hurtowym.
- w przypadku odbiorców indywidualnych ceny polegają taryfikacji. 25 listopada rząd przyjął projekt ustawy o zamrożeniu cen gazu na poziomie tych z 2022 roku.
Taryfa na gaz w 2022 przewidywała maksymalną cenę na poziomie 200,17 zł za 1 MWh. Taki poziom ceny będzie zatem obowiązywał również w 2023 roku. To dobra informacja, ale należy pamiętać, że począwszy od 2023 planowane jest przywrócenie podatku VAT na ten surowiec. Podatek VAT został obniżony początkiem 2022 roku, najpierw z 23% do 8%, a później do 0%. Powoduje to, że pomimo zamrożenia taryfy na gaz, po doliczeniu podatku, cena gazu wzrośnie o 23%.
Czy ceny gazu kiedyś spadną?
Opinia dotyczące tego, czy w perspektywie długoterminowej ceny gazu ulegną obniżeniu są mocno podzielone. Ogólnie rzecz biorąc poziom dynamiki i kierunek zmian cen będzie zależny od:
- rozwoju konfliktu między Rosją i Ukrainą – jak wiadomo zainicjowana przez Rosję wojna, zmusiła większość krajów Europy do nałożenia embarga na rosyjskie surowce. Należy pamiętać, że koszt ich importu był zwykle niższy np. od kosztu importu gazu LNG. Potencjalna deeskalacja działań wojennych może (ale nie musi) przyczynić się do wznowienia importu.
- kosztu transportu gazu LNG – należy pamiętać, że ceny transportu gazu za pomocą przystosowanych do tego statków jest ogromny. Potencjalne zmniejszenie lub zwiększenie tych kosztów wpływa bezpośrednio na cenę hurtową surowca.
- kursu walut – znaczenie mają tu rzecz jasna dolar i euro. Pierwsza z wymienionych walut ma znaczenie przy zakupie gazu LNG, bowiem w większości jest importowany ze Stanów Zjednoczonych. Druga ma zaś znaczenie dla importu gazu ze Skandynawii i kierunków południowych.
- pogody – wbrew pozorom pogoda ma duże znaczenie dla notowań cen surowców energetycznych na giełdach światowych i hubach. Przykładem jest dość łagodna zima w sezonie 2022/23. W efekcie utrzymującej się dłużej niż zwykle wysokiej temperatury, niewymagającej włączania ogrzewania, rozpoczęcie sezonu grzewczego przesunęło się o około miesiąc. Dzięki temu spadło zapotrzebowanie nie gaz, a co za tym idzie jego cena.
Jak oszczędzać na gazie?
Perspektywa realnego wzrostu ceny gazu w 2023 roku prowadzi do pytań o to, jak można zaoszczędzić na jego zużyciu. Możliwości jest co najmniej kilka:
- wymiana źródła ciepła – opcja dla osób, które myślą perspektywicznie. Nawet jeśli ceny gazu nie będą rosły w przyszłości, to z biegiem czasu surowiec ten będzie wypierany na rzecz źródeł ciepła korzystających z energii odnawialnej. Biorąc pod uwagę aktualną sytuację, wiele krajów zdecydowało się popularyzację powietrznych pomp ciepła. Należy pamiętać, że koszt pomp ciepła może być wyższy niż instalacja kotła gazowego. Ulgę stanowią w tym przypadku oferowane przez NFOŚiGW, jak również instytucje lokalne, programy dofinansowań.
- ocieplenie budynku – jeżeli mieszkasz w starszym, słabo zaizolowanym termicznie domu, to skuteczne ograniczenie gazu możesz osiągnąć przez zainwestowanie w ocieplenie. W ten sposób zredukujesz łączne zapotrzebowanie budynku na ciepło i przystosujesz go do montażu alternatywnych źródeł ogrzewania w przyszłości. Należy pamiętać, że tego typu inwestycję możesz odliczyć od podatku w ramach tzw. ulgi termomodernizacyjnej.
- ograniczenie temperatury w pomieszczeniach – należy pamiętać, że zmiana zadanej temperatury ogrzewania o 1°C w dół może się przyczynić do ograniczenia zużycia gazu nawet o kilkanaście procent. W większości przypadków taka zmiana temperatury pomieszczeń będzie praktycznie niezauważalna dla użytkowników i nie spowoduje obniżenia komfortu termicznego.